Κάθε χρόνο αὐτὴ τὴν περίοδο οἱ ψυχές μας, τῶν Ὀρθοδόξων πιστῶν οἱ ψυχές, γοητεύονται ἀπὸ τὸ μυστικὸ βάθος τῶν ἱερῶν νοημάτων τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς...Ὅμως ἂν θελήσουμε νὰ προσδιορίσουμε τί εἶναι ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή, θὰ βρεθοῦμε σὲ ὠκεανό. Εἶναι περίοδος νηστείας, περίοδος πολλῶν καὶ κατανυκτικῶν Ἀκολουθιῶν, περίοδος μετανοίας, κατανύξεως, ἀγώνων πνευματικῶν· περίοδος ἐσωστρέφειας, περισυλλογῆς, στροφῆς πρὸς τὸν Θεό, ἀποξενώσεως ἀπὸ τὰ ὑλικά, εὐσπλαχνίας καὶ ἐλεημοσύνης πρὸς τοὺς πάσχοντες ἀδελφούς· περίοδος ἀγρυπνίας πνευματικῆς, θερμότερης προσευχῆς, συμπορεύσεως μὲ τὸν πορευόμενο πρὸς τὴ Γεθσημανῆ καὶ τὸν Γολγοθᾶ Κύριο, προετοιμασίας γιὰ τὴ μεγάλη ἑορτὴ τοῦ Πάσχα. Περίοδος συντριβῆς, πόνου καὶ λύπης γιὰ τὰ πλήθη τῶν ἁμαρτιῶν μας, ἀλλὰ καὶ περίοδος χαρᾶς γιὰ τὸ ἄπειρο ἔλεος τοῦ Κυρίου. Περίοδος...
Πλῆθος πραγματικὰ νοημάτων. Γι᾿ αὐτὸ ἐπιτυχέστερο εἶναι νὰ δοῦμε τὴ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ ὡς Μυστήριο!
Πρωτίστως μυστήριο εἶναι τὸ ἴδιο τὸ ὄνομά της: Τεσσαρακοστή! Ὁ ἀριθμὸς δηλαδὴ τῶν 40 ἡμερῶν της ἀπὸ τὴν Καθαρὰ Δευτέρα μέχρι τὴν Παρασκευὴ πρὸ τῶν Βαΐων. Γιατί λοιπὸν 40 καὶ ὄχι 20, 30, 35 ἢ 50 μέρες; Ἀσφαλῶς δὲν εἶναι τυχαῖος ὁ ἀριθμός. Καί, ὅπως ἐπισημαίνεται, ἔχει καθοριστεῖ σὲ ἀντιστοιχία μὲ περιστατικὰ τῆς Ἁγίας Γραφῆς: 40 μέρες νήστεψε ὁ Μωυσῆς στὸ Σινᾶ, 40 μέρες περπάτησε νηστικὸς ὁ προφήτης Ἠλίας, κυρίως ὅμως ἀναφέρεται στὶς 40 μέρες ποὺ νήστεψε ὁ Κύριος στὴν ἔρημο, ὅπου δέχθηκε καὶ τοὺς τρεῖς πειρασμοὺς τοῦ διαβόλου καὶ τοὺς ἀπέκρουσε. Ἀντίστοιχα καὶ ἐμεῖς οἱ πιστοὶ καλούμαστε νὰ νηστέψουμε 40 μέρες καὶ νὰ ἀγωνιστοῦμε κατὰ τῶν δαιμονικῶν πειρασμῶν, ὥστε, ἐνισχυόμενοι ἀπὸ τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ, νὰ συντρίψουμε τὸν σατανά.
Ὁ ἀριθμὸς 40 θεωρεῖται ἐπίσης μιὰ προσφορὰ στὸν Θεὸ τοῦ ἑνὸς δεκάτου περίπου τῶν ἡμερῶν τοῦ ἔτους, ὅπως ἀντίστοιχα ἦταν ὑποχρεωμένοι οἱ Ἑβραῖοι νὰ προσφέρουν στὸν Ναὸ τοῦ Θεοῦ τὸ ἕνα δέκατο ἀπὸ τὰ εἰσοδήματά τους.
Βέβαια τὸ μυστήριο τοῦ ἀριθμοῦ 4 εἶναι εὐρύτερο καὶ βαθύτερο. 40 μερόνυχτα κράτησε ὁ κατακλυσμός, 40 χρόνια στὴν ἔρημο περιπλανήθηκαν οἱ Ἑβραῖοι, 400 χρόνια ἔμειναν ὑποδουλωμένοι στὴν Αἴγυπτο, καὶ τόσα ἄλλα.
Γιατί ἄραγε;
Ἕνας ἀπὸ τοὺς κορυφαίους ἀρχαίους ἑρμηνευτές, ὁ Ὠριγένης, λέει ὅτι αὐτὸ συμβαίνει, διότι στὴν Ἁγία Γραφὴ ὁ ἀριθμὸς 4 ἔχει συμβολικὴ σημασία καὶ φανερώνει τὴν ὑλικότητα, τὴν κάκωση, τὴν ταλαιπωρία, τὰ ἐπίγεια βάσανα τοῦ ἀνθρώπου: «Ὁ τέταρτος ἀριθμὸς ὑλικός τις καὶ σωματικὸς ὢν κακωτικός ἐστιν».
Πέρα τώρα ἀπὸ τὸν ἀριθμὸ τῶν ἡ μερῶν της ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ εἶναι Μυστήριο στὸν ἴδιο τὸν πυρήνα της. Μέσα στὴν καρδιά της περιέχει τὸ μυστήριο τῆς ἀνακαινίσεως τοῦ ἀνθρώπου, τὸ μυστήριο τῆς σωτηρίας καὶ θεώσεώς μας.
Γι᾿ αὐτὸ κεντρικὴ θέση στὸ περιεχόμενό της κατέχει τὸ πνεῦμα τῆς πνευματικῆς ἀγρυπνίας. Μέσα ἀπὸ τὶς καθημερινὲς Ἀκολου θίες της ἀκούγεται κάθε φορὰ δυνατὰ ἡ προτροπὴ τοῦ Κυρίου: «Γίνεσθε ἕτοι μοι, ὅτι ᾗ ὥρᾳ οὐ δοκεῖτε ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἔρχεται» (Ματθ. κδ΄ 44)· νὰ εἶστε διαρκῶς ἕτοιμοι. Διότι σὲ ὥρα ποὺ δὲν τὸ περιμένετε θὰ ἔλθει νὰ σᾶς πάρει ἀπὸ αὐτὴ τὴ ζωὴ ὁ Κύριος.
Ἐξίσου κεντρικὴ θέση ἔχει καὶ ἡ ἔννοια τοῦ σωστοῦ προσανατολισμοῦ τῆς ζωῆς μας. Ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ μᾶς προσανατολίζει σωστά: Μᾶς δείχνει ὡς ἄμεσο στόχο τὸ μυστήριο τῆς σωτηρίας μας, τὸν Γολγοθᾶ καὶ τὴν Ἀνάσταση.
Ἀλλὰ δὲν μένει μέχρις ἐκεῖ. Πίσω ἀπὸ τὸ λόφο τοῦ Γολγοθᾶ καὶ μέσα ἀπὸ τὸ κενὸ μνημεῖο τῆς Ἀναστάσεως μᾶς δείχνει τὴν αἰώνια ἀνάσταση, τὴ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, τὸν ὕψιστο καὶ τελικὸ προορισμό μας. Καὶ μᾶς καλεῖ πρὸς τὰ ἐκεῖ νὰ προσανατολίσουμε τὴ ζωή μας ὅλη. Γιὰ νὰ μὴ μείνουμε «ἔξω τοῦ νυμφῶνος Χριστοῦ».
Μεγάλη Τεσσαρακοστή... Μυστήριο! Ναί, Μυστήριο τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Μυστήριο ζωῆς καὶ ἀθανασίας! Μᾶς τὴ χαρίζει ὁ Κύριος γιὰ νὰ ξαναβροῦμε τὸν ἀπολησμονημένο στὴ χώρα τῶν λωτοφάγων ἑαυτό μας, γιὰ νὰ στραφοῦμε πρὸς τὰ ἐκεῖ ποὺ βρίσκεται ἡ ἀληθινὴ πατρίδα μας, τὸ πατρικό μας σπίτι, τὸ παλάτι τοῦ Πατέρα μας.
