Το ξωκλήσι του Αγ.Νικολάου του Κρεμαστού στους Αμπελόκηπους Καστοριάς

Λέγεται ότι ιδρύθηκε από Κορησιώτη κάτοικο,μοναχό που είδε στον ύπνο του τον Αη Νικόλα που του υπέδειξε και την θέση αυτή για να κτίσει το εκκλησάκι του.Η θέση αυτή είχε σχετικά εύκολη πρόσβαση και το εκκλησάκι (ή μοναχικό «Ησυχαστήριο- ή "κάθισμα"-κελί) τύχαινε βανδαλισμού από ιερόσυλους επιδρομείς και γι αυτό αργότερα μεταφέρθηκε στην σημερινή σπηλιά που είναι ψηλά στον απόκρημνο βράχο και η προσπέλαση είναι δύσκολη και μόνο από την σκάλα με τα πολλά σκαλιά, που τότε ήταν και πιό «ακροβατικής κατασκευής» ,περισσότερο απροσπέλαστη.
Η επιλογή της θέσης και η τεχνική ανοικοδόμησης,παραπέμπει στον τρόπο κατασκευής των απόμακρων κελιών του μοναχισμού των Μετεώρων.Εχει απλή,φτωχική κατασκευή,ορθογώνια κάτοψη,περίπου 30-40μ2 και το ιερό είναι μέσα σε φυσική κοιλότητα του βράχου.Δίπλα,μεταξύ ναού και βράχου,στην βόρειο-ανατολική πλευρά,υπάρχουν τρείς φυσικές δεξαμενές νερού-κοιλότητες στο βράχο που είναι εσωτερικά επιχρισμένες με το παλιό παραδοσιακό κονίαμα «κουρασάνι» της βυζαντινής ή μεταβυζαντινής περιόδου και συγκεντρώνουν νερό ,σταγόνα-σταγόνα,από τις φυσικές χαραμάδες των ασβεστολιθικών πετρωμάτων του βράχου.Μέσα στη Σπηλιά υπάρχει,χάρη σ’αυτήν την υγρασία και ένα δένδρο «κακαβιά».(βλ.φωτογραφίες)

Αν αληθεύει η παράδοση για Κορησιώτες μοναχούς,ίσως να πρόκειται για τους γνωστούς δύο μοναχούς αδελφούςΔιονύσιο(μετέπειτα ιδρυτή Κτητορα της Μονής Διονυσίου στο Αγιο Ορος) και του αδελφού του Θεοδοσίου (μετέπειτα Μητροπολίτη Τραπεζούντος με Αυτοκράτορα τον Αλέξιο Γ’ Κομνηνό,μετά την πτώση της Πόλης).Οι δύο μοναχοί έζησαν τον 14 ο αιώνα μΧ και η Μονή Διονυσίου ιδρύθηκε γύρω στα 1370μ.Χ. Ισως λοιπόν οι δύο αδελφοί πριν αναχωρήσουν για Αγιο Ορος να ίδρυσαν το εκκλησάκι του Αη Νικόλα σαν μικρό ασκητικό«Ησυχαστήριο»(κελί μοναχών) στη Σπηλιά του Βουνού «Μαλαπέστα» είτε κάποιοι συγχωριανοί τους,ίσως μεταγενέστεροι,παρακινούμενοι από το παράδειγμά τους.Χρειάζεται παραπέρα έρευνα για εξακρίβωση της πραγματικής χρονολογίας ίδρυσης.

Ιστορικό Ζημιών,Επισκευών & Συντήρησης του Ναϊδρίου στο Βουνό.

Το εκκλησάκι του «Αη Νικόλα» και στην νέα του θέση,αν και πιο δυσπρόσιτο,έχει υποστεί ζημίες και βανδαλισμούς από ιερόσυλους.Μάλιστα γύρω στο 1968 πήρε φωτιά από αμέλεια κάποιου που πήγε να διανυκτερεύσει και έβαλε φωτιά μέσα με πολλά κεριά να ζεσταθεί φαίνεται και άρπαξε φωτιά η ξύλινη στέγη και μισοκαταστράφηκε το εκκλησάκι και πολλές εικόνες.Γλύτωσε η εικόνα του Παντοκράτορα και ορισμένες παλιές ακόμη που βρίσκονται αναρτημένες στους τοίχους.

Πέρα από την ιερότητα του χώρου,το τοπίο αποζημιώνει τον επισκέπτη με την εξαιρετική θέα.

Απόκρημνοι βράχοι με πολλές σπηλιές,άγρια βλάστηση με θαμνώδη και πολλά δένδρα «Κακαβιές»,μονοπάτι ανάβασης με προστατευτικό ξύλινο κάγκελο από κορμοξυλεία και κάπου κάπου κανένα παγκάκι ,να πάρει μια ανάσα ο επισκέπτης,μέχρι τα ριζά του βουνού ,όπου αρχίζει η σχεδόν κατακόρυφη σκάλα με τα πολλά σκαλιά,με ανάμικτα υλικά,λίγα παλιά ξύλα,σιμέντα,σίδερα,λαμαρίνες που οδηγούν τον επισκέπτη ψηλά στη δροσερή σπηλιά.

Από κεί μπορεί κανείς να θαυμάσει το φυσικό τοπίο,να δεί τους οικισμούς Αμπελόκηποι,Αργος,Καστοριά,την Λίμνη,την γύρω πεδιάδα αλλά και τα βουνά του Γράμμου στο βάθος.. Καθώς αγναντεύει κανείς από κει πάνω παρατηρεί στα αριστερά του τους απόκρημνους κομμένους ασβεστολιθικών πετρωμάτων βράχους και ψηλά μια σπηλιά(απροσπέλαστη) ενώ στα ριζά του βουνού,όπου φαίνεται πυκνός «κισσός»(βάγια) κρύβεται η είσοδος της άλλης Σπηλιάς του Αγιάσματος Αη Νικόλα. Κάπου παραπέρα στην πλαγιά διακρίνονται και ίχνη από το παλιό Κωσταραζινό μονοπάτι που οδηγούσε ψηλά στο παλιό Κωσταράζι
Χρειάζεται λίγη απλή ορειβατική τεχνική για να ανέβει κανείς στη Σπηλιά, εκεί στο «Αγίασμα» αλλά αξίζει τον κόπο.Στην αρχή όρθιος αλλά μετά σκυφτά και με ένα κερί στο χέρι μπορεί κανείς να φθάσει σε βάθος 70μ περίπου και να πάρει νερό «Αγίασμα» από μικρή «γούρνα» που υπάρχει εκεί.
Για την κατάβαση-επιστροφή μπορεί κανείς να εξασκηθεί γλιστρώντας στην απότομη πλαγιά πάνω στα πετρώδη αμμοχάλικα για να κατέβει πιο γρήγορα,πιάνοντας κάπου κάπου τα δενδρύλια,όπως κάναμε παρέες μικροί παλιότερα όταν ανεβαίναμε στη γιορτή του Αη Νικόλα ή και άλλες φορές το χρόνο.