Άγιοι της Εκκλησίας
Οι Άγιοι της Εκκλησίας μας δεν είναι υπάρξεις εξωκοσμικές
αλλά άνθρωποι ομοιοπαθείς μ’ εμάς. Η αγιότης είναι η ανοιχτή πρόσκληση της
Κεφαλής της Εκκλησίας, του Ιησού Χριστού, που απευθύνεται σε κάθε άνθρωπο όλων
των εποχών, στη συμμετοχή στον Σταυρό Του που είναι το εχέγγυο της επιτυχίας
της προσωπικής Ανάστασης.
Οι Άγιοι πήραν την γενναία απόφαση να συσταυρωθούν με τον Χριστό (μέσω του μαρτυρίου του αίματος ή της συνειδήσεως) συντρίβοντας τον «παλαιό άνθρωπο» δια της μετανοίας. Η χριστομίμητος ταπείνωσή τους είλκυσε την Θεία Χάρη που ενοίκησε σ’ αυτούς και τους κατέστησε θεοφόρους. Αυτή η απόλυτη ένωσή τους με τον Θεό είναι «η ψυχολογία της αγιότητος», όπως επισημαίνει ο Όσιος Ιουστίνος Πόποβιτς: «Σε κάθε Άγιο ο Κύριος είναι τα πάντα και κάθε τι στην ψυχή του, στην συνείδησή του, στην καρδιά του και στο έργο του».
Οφείλουμε να τους ακολουθούμε με πιστότητα, ζήλο, αγάπη πολλή και ταπεινή μαθητική διάθεση, διότι "χωρίς αγάπη για τους Αγίους η ορθοδοξία κάποιου είναι ακρωτηριασμένη και η αίσθηση προσανατολισμού κλειστή- διότι κάποιος πρέπει να ακολουθεί τα παραδείγματα". (π. Σεραφείμ Ρόουζ)
Απόστολοι και Ισαπόστολοι
Οι Απόστολοι είναι ο στενός κύκλος των δώδεκα και ο
ευρύτερος των εβδομήκοντα μαθητών του Χριστού τους οποίους ο Ίδιος επέλεξε.
Δραστηριοποιούνταν παράλληλα με το έργο του Κυρίου αποστέλλοντάς τους να
κηρύξουν το Ευαγγέλιό Του ενώ συγχρόνως τους είχε δώσει την χάρη της
θαυματουργίας.
Οι Απόστολοι είναι οι γνήσιοι συνεχιστές του έργου του
Χριστού μας και της διδασκαλίας Του. Είναι οι στύλοι και τα εδραιώματα της
Εκκλησίας και για αυτό κατέχουν πρωτεύουσα θέση σ’ Αυτήν. Οι Ισαπόστολοι έλαβαν
αυτόν τον τόσο τιμητικό τίτλο επειδή η προσφορά τους στην διάδοση του λόγου του
Θεού ήταν καίρια.
Δια Χριστόν σαλοί
Στην διά Χριστόν σαλότητα, τη σπάνια αυτή μορφή άσκησης,
ανήκουν οι μοναχοί και σπανιότερα οι λαϊκοί που από θείο έρωτα αποφάσισαν να
ακολουθήσουν τη δύσκολη οδό της παραίτησης από το κύρος που δίνει η λογική στον
άνθρωπο.
Παρατηρώντας προσεκτικά τη ζωή και τα σημεία των διά Χριστόν Σαλών μέσα από τους βίους τους, βλέπουμε πως παίζουν ένα ιερό παιχνίδι. Δεν διστάζουν να εμπαίξουν τον κόσμο και τα του κόσμου τούτου, την υποκρισία, την επίδειξη και τον φαρισαϊσμό. Κατά τον Ιωάννη της Κλίμακος δείχνουν ότι «καθεύδουν διά την χρείαν τῆς φύσεως», όμως η καρδιά τους «ἀγρυπνεῖ διά το πλῆθος τοῦ ἒρωτος» προς τον Θεό.
Η διά Χριστόν σαλότητα αποτελεί ίσως την πιο παράξενη και συγκλονιστική μορφή ορθόδοξης άσκησης. Σαλός σημαίνει τρελός. Ο τρόπος της ζωής του, τα φερσίματά του και γενικά η όλη εικόνα του, φαίνεται να ταιριάζει με την εικόνα κάποιου ανθρώπου που έχει σε μικρό ή μεγάλο βαθμό σαλεμένα τα μυαλά του. Όμως οι δια Χριστόν σαλοί μόνο τρελοί δεν ήταν. Ήταν οι πλέον γνωστικοί που κατέχτησαν την απάθεια και με την Χάρη του Θεού δίωκαν τους δαίμονες και τις πλάνες τους. Οι δια Χριστόν σαλότητα είναι μία χαρισματική κατάσταση.
Οι άγιοι Μάρτυρες είναι αυτοί που υπέγραψαν την μαρτυρία της
Πίστεως και της αγάπης τους προς τον Χριστό με το ίδιο τους το αίμα. Αποτελούν
το πιο επίλεκτο σώμα της Εκκλησίας, αφού Αυτή θεμελιώθηκε επί του Αίματος του
Κυρίου μας αλλά κατ’ επέκτασιν και στα αίματα των Μαρτύρων.
Χαρακτηριστικό είναι ότι κατά τα εγκαίνια των Ιερών Ναών
τοποθετούνται εντός των Αγίων Τραπεζών Ιερά Λείψανα Μαρτύρων. Το πόσο σημαντική
είναι η εθελούσια προσφορά της ζωής στον Χριστό από το γεγονός ότι με το
μαρτύριο ξεπλένεται κάθε αμάρτημα ενώ ακόμη και εάν ο μαρτυρήσας δεν είχε
βαπτιστεί θεωρείται αυτομάτως βαπτισμένος και Άγιος.
Χρησιμοποιούνται σύνθετες λέξεις με την λέξη μάρτυς για να υποδηλώσουν την ιδιότητα του κάθε Αγίου Μάρτυρος (π.χ. Ιερομάρτυς= Μάρτυρας που ήταν ιερωμένος, Οσιομάρτυς= Μάρτυς που ήταν μοναχός).
Οι Άγιοι οι οποίοι κατείχαν την υψηλή χάρη της αρχιερωσύνης
αποτελούν ειδική κατηγορία στο σώμα της Εκκλησίας μας. Έχοντες λάβει οι πρώτοι
Επίσκοποι την χάρη του Αγίου Πνεύματος από τους Αποστόλους την μετέδωσαν με την
χειροτονία στους επομένους σε μια αδιάκοπη αλυσίδα μέχρι σήμερα, την
ονομαζόμενη αποστολική διαδοχή (που δεν είναι απλώς μια ιστορική συνέχεια αλλά
οπωσδήποτε παράδοση και αποδοχή της Ιεράς Παραδόσεως).
Οι Ιεράρχες είναι οι θεματοφύλακες των ιερών δογμάτων και οι
πατέρες του ποιμνίου που φέρουν την ευθύνη για την πνευματική του
διαπαιδαγώγηση.
Στην αρχαία ελληνική το επίθετο «όσιος» σημαίνει αυτός που
είναι αφιερωμένος στον Θεό. Πιο συγκεκριμένα πρόκειται για τους μοναχούς και
τις μοναχές οι οποίοι ηθελημένα αρνήθηκαν κάθε κοσμική απόλαυση και αφοσιώθηκαν
ψυχή και σώματι στον Θεό.
Αγωνιζόμενοι στον στίβο της άσκησης μπορεί να μην πέρασαν
από το μαρτύριο του αίματος αλλά πέρασαν το μαρτύριο της συνειδήσεως και έτσι
αγίασαν. Το Ορθόδοξο αγιολόγιο της Εκκλησίας με τον όρο «Όσιοι» δεν κάνει
κάποια διάκριση μεταξύ της αξίας (δεν μπορεί κάποιος να είναι περισσότερο ή
λιγότερο άγιος) των Αγίων αλλά δείχνει ότι οι συγκεκριμένοι Άγιοι ήταν μοναχοί
ή ασκητές.
Ομολογητές
Μια ιδιαίτερη κατηγορία στις τάξεις των Αγίων είναι οι
ομολογητές. Το παράδειγμά τους είναι ίσως το πιο προσηνές στην ζωή του κάθε Χριστιανού
αφού όλοι οφείλουμε καθημερινώς να ομολογούμε- εν έργω και λόγω- την πίστη και
την αφοσίωση στον Κύριό μας Ιησού Χριστό.
Οι Ομολογητές διετράνωσαν την Ορθόδοξη πίστη τους μπροστά σε
τυράννους άφοβα. Βασανίστηκαν και διώχθηκαν όμως τελικώς δεν πέθαναν εξ αιτίας
των μαρτυρίων.
Με τον όρο αυτόν δεν γίνεται κάποιος αξιολογικός διαχωρισμός
των Αγίων. Οι Νεομάρτυρες δεν υστερούν σε τιμή και δόξα από τους αρχαίους
μάρτυρες της Εκκλησίας απλώς τους προσδίδετε αυτός ο χαρακτηρισμός ώστε να
συγκεκριμενοποιηθεί η χρονική περίοδος του μαρτυρίου τους.
Ως διαχωριστική γραμμή τίθεται κυρίως η άλωση της
Βασιλεύουσας. Από τότε και μέχρι σήμερα όσοι υπογράφουν με το αίμα τους την
μαρτυρία της πίστεως και της αγάπης τους προς τον Χριστό ονομάζονται
Νεομάρτυρες.
Στην εποχή της Τουρκοκρατίας οι Νεομάρτυρες εκτός από την Χάρη και ευλογία προς τους Πιστούς αναπτέρωναν και στήριζαν τις ελπίδες τους. Ήταν η περίτρανη απόδειξη πως όσο δυνατός και αδυσώπητος να ήταν ο κατακτητής δεν μπορούσε με καμμία δύναμη να υποδουλώσει τις ψυχές των Ορθοδόξων Ρωμιών!
