Η ΚΑΤΑΝΥΞΗ εμφανίζεται με πολλές μορφές (πνευματικής)
ωραιότητας. Γι' αυτό και ο "Ιερεμίας λέει: «Διαμερισμός υδάτων κατήγαγεν ο
οφθαλμός μου» (πρβλ. Θρ. Ιερ. 3:47).
Δύο πάντως είναι τα σπουδαιότερα είδη της κατανύξεως:
"Όταν ή ψυχή διψάσει το Θεό, αισθάνεται κατάνυξη πρώτα από το φόβο κι
έπειτα (κατάνυξη) από τον πόθο.
Πρώτα δηλαδή λιώνει τον εαυτό της με τα δάκρυα, καθώς
θυμάται τις αμαρτίες της, και νιώθει φόβο, μήπως εξαιτίας τους ριχθεί στην
αιώνια κόλαση. και αφού ταλαιπωρηθεί πολύ από τη λύπη, τότε ή δειλία παύει, και
μέσα στην ψυχή γεννιέται θάρρος και κάποια βεβαιότητα για τη συγχώρηση.
Στο έξης ή ψυχή θερμαίνεται από τον πόθο της ουράνιας χαράς
και αυτή που πρώτα έκλαιγε από το φόβο της καταδίκης, αρχίζει υστέρα να κλαίει
πάλι πικρά, επειδή βρίσκεται ακόμα μακριά από τη βασιλεία (των ουρανών).
Γιατί, αφού καθαρθεί ο νους, βλέπει πια καθαρά ποιοι είναι
οι χοροί των αγγέλων και ποια ή κοινωνία τους, ποια είναι ή λαμπρότητα και ή μεγαλοσύνη
των μακαρίων πνευμάτων και ποια ή θεωρία αυτού του ίδιου του Θεού.
Ισαάκ ο Σύρος
