"Οι ηρωικές μορφές των Νεομαρτύρων" (Εγκύκλιος του Σεβασμιωτάτου επί τη εορτή της Συνάξεως των Αγίων Νεομαρτύρων)

εγκυκλιος υπ' αριθμ. 305

Σ Ε Ρ Α Φ Ε Ι Μ
διά της χάριτος του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού
Επίσκοπος και Μητροπολίτης της Ιεράς Μητροπόλεως Καστορίας
προς το χριστεπώνυμο πλήρωμα της καθ' Ημάς Ιεράς Μητροπόλεως
-----------------------------

Τις μορφές των Αγίων Νεομαρτύρων, που μαρτύρησαν κατά τους χρόνους της δουλείας, μας παρουσιάζει και πάλι σήμερα η μητέρα μας Εκκλησία.
Είναι τα ένδοξα παιδιά της:
που έπλυναν και αυτά τα ιμάτιά τους στο Αίμα του Αρνίου,
που κράτησαν την ομολογία του ονόματος του Χριστού, όπως οι παλαιοί Μάρτυρες, ενώπιον δικαστών και τυράννων,
που αντέγραψαν τη ζωή του Χριστού και έφεραν με καύχηση στο οστράκινο σκεύος τους τα παθήματα του Ιησού Χριστού και μαζί με τον Απόστολο Παύλο έλεγαν: «εγώ τα στίγματα του Κυρίου Ιησού εν τω σώματί μου βαστάζω»(1).

Είναι τα πρόσωπα εκείνα, που στο ζοφερό χειμώνα της αιχμα-λωσίας εφάρμοσαν την εμπειρική αποστολική ρήση: «Εμοί γαρ το ζην Χριστός και το αποθανείν κέρδος»(2).
Η παρουσία τους. Η παρουσία των Νεομαρτύρων, από την Άλωση και μέχρι σήμερα, εκεί που επικρατεί το σκοτάδι και η βία, συνιστά πραγματικά ένα θαύμα. Γράφει χαρακτηριστικά ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στο Νέο Μαρτυρολόγιο: «Πραγματικά αυτό είναι ένα θαύμα παρόμοιο, σαν να βλέπη κανείς μέσα στην καρδιά του χειμώνα ανοιξιάτικα άνθη και τριαντάφυλλα. Μέσα στην βαθύτατη νύχτα ημέρα και ήλιο. Μέσα στο ψηλαφητό σκοτάδι, πολύ λαμπρά φώτα. Στον καιρό της αιχμαλωσίας, να βλέπη ελευθερία. Και στον καιρό της τωρινής αδυναμίας, υπερφυσική δύναμι. Γι’ αυτό και αναγκάζομαι να πω, ότι αυτή η αλλοίωσις είναι βέβαιο έργο της δεξιάς του Υψίστου (Ψαλμ. 76,11)• Αυτός ο δάκτυλος είναι του Θεού (Εξόδ. 8,19). Αυτή η δύναμις είναι θεία, η οποία στην αδυναμία τελειοποιείται (Β’ Κορ. 12,9)»(3).
Επιτρέψτε μου, σήμερα που γιορτάζουμε τη μνήμη τους και από μπροστά μας παρελαύνουν οι μαρτυρικές και άγιες μορφές τους, να προσκομίσω στην αγάπη σας δύο χαρακτηριστικά γνωρίσματα, όπως μας τα περιγράφει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, ο οποίος και γιορτάζει σήμερα, 14 Ιουλίου, μαζί με τους Αγίους Νεομάρτυρες.
Πρώτον. Οι Νεομάρτυρες είναι παράδειγμα υπομονής. Υπέμεινε ο Χριστός, ο Μονογενής Υιός και Λόγος του Θεού, σταυρόν και θάνατον για τη σωτηρία του κόμου. Υπέμειναν οι Απόστολοι, οι Μάρτυρες, οι Δίκαιοι, οι Όσιοι, «οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντες» κατά την έκφραση του ιερού υμνογράφου.
Υπέμειναν και οι Νεομάρτυρες τον κατατρεγμό, τις ύβρεις, τις συκοφαντίες, τους γέλωτες και τις περιφρονήσεις την δύσκολη εκείνη περίοδο του επίγειου βίου τους. Υπέμειναν τα πικρόχολα σχόλια και τους διαφόρους εξευτελισμούς. Υπέμειναν φρικτά βασανιστήρια με ανδρείο λογισμό, με προθυμία για το όνομα του Χριστού, για να κερδήσουν το βραβείο της άνω κλήσεως και να φθάσουν νικητές και στεφανοφόροι στη Βασιλεία των Ουρανών.
Καί αυτό που ενίσχυε περισσότερο την υπομονή τους ήταν:
το ευλογημένο οικογενειακό τους δένδρο,
η παρουσία ευλαβών γονέων,
η Αγία Παράδοση, που επικρατούσε αναζωογονιτικώς στο χώρο της ψυχής τους,
οι ευλαβείς Κληρικοί, που τους στήριζαν και τους ενίσχυαν με τις προσευχές τους και τη διδασκαλία τους, και, κυρίως,
η χάρις του Θεού, που τους ενδυνάμωνε την ώρα της δοκιμασίας, αλλά και φώτιζε, συγχρόνως, και άλλες ψυχές που, είτε ευρισκόμενες στην πλάνη να επανέλθουν στην αληθινή θεογνωσία, είτε έχοντας φθάσει στην άρνηση, να ξεπλύνουν τον ρύπο αυτό με το βάπτισμα του αίματος, δηλαδή του μαρτυρίου, το οποίο τους χάριζε την αιώνια δόξα και χαρά.
Τα πρόσωπα των Νεομαρτύρων, που τα χαρακτήριζε η απλότητα και η ταπείνωση, είχαν υπ’ όψη τους τα λόγια Αποστόλου Παύλου: «Σε μας χαρίσθηκε όχι μόνο το να πιστεύουμε σ’ Αυτόν, αλλά και το να πάσχουμε για τον Χριστό»(4) και «εάν πράγματι συμπάσχουμε, θα συνδοξασθούμε»(5).
Με τον τρόπο αυτό, η υπομονή γεννά τη δόξα και την αιώνια μακαριότητα. Γι’ αυτό και ο μακαριστός Μητροπολίτης Καστορίας Διονύσιος σημειώνει στον Κώδικα της Μητροπόλεως για τον Νεομάρτυρα Νούλτζο, που μαρτύρησε στην Καστοριά το 1696, τα εξής: «εδόξασαν τον Θεόν τη δευτέραν ημέραν πως ετελειώθησαν εις μεγάλην δόξαν. και τοιουτοτρόπως να δόση ο Θεός σε πολλούς τέτοιους χριστιανούς ωσάν τον νούλτζον να λάβουν δόξαν»(6).
Δεύτερον. Οι Νεομάρτυρες, τα πρόσωπα αυτά που υμνολογούνται από την Αγία μας Εκκλησία, αποτελούν, κατά τον Άγιο Νικόδημο, πηγή θάρρους. Δεν τους φόβησαν ούτε οι απειλές των τυράννων, ούτε οι πληγές και τα τραύματα, οι αλυσίδες και οι φυλακές, αφού Ο πόθος του Χριστού έκαιγε μέσα στο χώρο της ψυχής τους. Οι λόγοι του Χριστού : «Μη φοβηθήτε από των απο-κτεινόντων το σώμα, την δε ψυχήν μη δυναμένων αποκτείναι»(7) απετέλεσαν γι’ αυτούς τη βάση για το ξεκίνημα της ζωής τους.
Γράφει ο Άγιος Νικόδημος: «Τι σπουδαίο πράγμα είναι για τον δούλο να πάθη ότι και ο δεσπότης; Αν ο ίδιος ο Θεός και Πατήρ, έγινε Μάρτυρας της Θεότητος του Υιού Του, ανακηρύσσοντας τον ερχομό του και στον Ιορδάνη ποταμό και στο Θαβώριο όρος και στο πάθος• και αν ο μονογενής του Υιός έγινε Μάρτυρας του Πατρός του μέσα σ΄ όλη του την οικονομία• ποιό σπουδαίο, λέω, πράγμα είναι, αν εσείς οι θνητοί άνθρωποι γίνετε Μάρτυρες της Αγίας Τριάδος; <<Γίνετε Μάρτυρές μου και εγώ θα γίνω Μαρτυρας, λέγει Κύριος ο Θεός, και ο υιός μου τον οποίο επέλεξα>>»(8).
Υπομονή, λοιπόν, και θάρρος.
Δύο μεγάλες αρετές, που απουσιάζουν σήμερα. Καί η απουσία τους αυτή συνιστά μία τραγωδία για όλους μας. Υπομονή στις θλίψεις και τις δοκιμασίες, τις οποίες προς παιδαγωγία επιτρέπει ο Κύριος. Υπομονή σ΄ αυτά τα πικρά, τα οποία ο κόσμος μας προσφέρει και τα οποία οδηγούν στο φρικτό μαρτύριο της συνειδήσεως.
Θάρρος, ακόμη, μας χρειάζεται. Θάρρος για να ομολογούμε την πίστη μας, την πατρώα ευσέβεια, το ήθος και το φρόνημα της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας, την εμμονή μας στη ζωογόνο Παράδοσή μας.
Θάρρος, επίσης, για να ελέγχουμε ευαγγελικά την πλάνη, την ετεροδιδασκαλία, τα είδωλα της εποχής μας και τα ξένα ήθη, που δεν συνάδουν με το πνεύμα της Ορθοδόξου Παραδόσεώς μας.

Αδελφοί μου αγαπητοί,
Κυριακή των Νεομαρτύρων.
Έχουμε χρέος – ευθύνη να θυμόμαστε αυτές τις ηρωικές μορφές. Μας διέσωσαν από την καταιγίδα του εξισλαμισμού. Κράτησαν άσβεστη τη φλόγα της πίστεως. Στήριξαν το Γένος μας και την το προετοίμασαν για την ελευθερία του από τη σκλαβιά και την τυραννία.
Αυτό που κράτησαν οι άγιες αυτές μορφές, αυτό το αγαθό της ελευθερίας, το οποίο μας κληρονόμησαν με θυσίες και αίματα, αυτό θα πρέπει να κρατήσουμε ως πολύτιμη παρακαταθήκη εάν θέλουμε και εμείς να είμαστε αντάξιοι των προγόνων μας, της προσφοράς τους, της θυσίας τους, της ιστορίας μας.

Άγιοι Νεομάρτυρες εκτενώς πρεσβεύσατε τω Κυρίω για τη σωτηρία του κιόσμου και της πατρίδος μας τη δύσκολη αυτή ώρα. Αμήν.

Με θερμές πατρικές ευχές

O Ε Π Ι Σ Κ Ο Π Ο Σ Σ Α Σ

Ο ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ