“Και επί γης ειρήνη”. Είδατε εσείς πουθενά καμιά ειρήνη;
Γιατί η «επί γης ειρήνη» (Λουκ. β΄ 14), που έψαλαν οι άγγελοι αποτελεί προσδοκία και όνειρο απραγματοποίητο; Γιατί; Μα γιατί η ειρήνη για να σταθεί, χρειάζεται προϋποθέσεις. Και αυτές είναι που λείπουν. Ζητάμε, δηλαδή, καρπούς, ενώ ξεριζώνουμε τα δέντρα. Έκαναν το παν, για να πολεμήσουν την αγάπη, που έφερε ο Χριστός στον κόσμο και μετά διερωτώνται, γιατί δεν έρχεται η ειρήνη. Μα δεν είναι αυτονόητο, πως χωρίς αγάπη δεν υπάρχει ειρήνη, χωρίς τους ανθρώπους της αγάπης η ειρήνη είναι ουτοπία;
Η ειρήνη βεβαίως προϋποθέτει τη δικαιοσύνη. Είναι όμως κατ’ εξοχήν καρπός αγάπης. Η αγάπη πάει πολύ πιο μακριά. Ξεπερνάει την απλή δικαιοσύνη. Δεν περιορίζεται να μην αδικήσει. Προχωρεί στο να ευεργετήσει. Από τη δικαιοσύνη φτάνει στην αδελφοσύνη. Αγαπάς αληθινά; Εμπνέεσαι από την αγάπη του Χριστού; Τότε δεν μπορεί να κάνεις κακό σε κανένα. «Η αγάπη δεν κάνει κακό στον πλησίον»(Ρωμ. ιγ΄10). Οι σχέσεις θα είναι αρμονικές. Η ειρήνη θα βασιλεύει ανάμεσα στους ανθρώπους, γιατί πρώτα θα βασιλεύει μέσα στις καρδιές. Οι λαοί της γης έχουν την ψευδαίσθηση πως με τον πυρετό των εξοπλισμών θα αποτρέψουν τον πόλεμο. Χωρίς πνευματικό εξοπλισμό μπορεί εξ ανάγκης να καταθέτει κανείς τα όπλα. Δεν καταθέτει όμως την αιτία που κινεί τα όπλα, που εξοπλίζει τις καρδιές. Και η αιτία είναι ο εγωισμός με όλα τα παρακλάδια του. Και όσο αυτός δε δαμάζεται, οι πορείες και τα συνέδρια και οι συμφωνίες θα είναι υποκριτικά ξεγελάσματα.
Γιατί χρειάζεται να πάμε στις ματωμένες εστίες των πολεμικών επιχειρήσεων, για να διαπιστώσουμε την αιτία που τις προκαλεί; Δίπλα μας, πολύ κοντά μας, μέσα μας, ζούμε καθημερινά τη θλιβερή πραγματικότητα. Πόσες φορές το σπίτι μας, η οικογένειά μας, η περιοχή μας, η γειτονιά μας, η σχολή μας… γίνονται πεδίο συγκρούσεων και μάχης! Πόσες φορές βρισκόμαστε σ’ ένα κηρυγμένο ή ακήρυκτο πόλεμο στις σχέσεις μας με τα αδέλφια μας, τους συμφοιτητές μας, τους συνανθρώπους μας! Τι μας λένε όλα αυτά; Αν κοιτάξουμε βαθιά, θα δούμε ζωντανό τον εγωισμό. Ο εγωισμός μάς κάνει να βλέπουμε μονάχα τον εαυτό μας, μονάχα το συμφέρον μας και τίποτε άλλο. Τα θέλουμε όλα δικά μας. Έτσι άλλοι πεθαίνουν από την πείνα και άλλοι από την πολυφαγία. Φυγαδεύεται η αγάπη και έρχονται οι συγκρούσεις.
«Από πού προκύπτουν οι πόλεμοι και οι μάχες ανάμεσά σας», ρωτάει ο αδελφόθεος Ιάκωβος. Όχι απ’ αυτό, από τις ηδονές σας που στρατεύονται στα μέλη σας;» (δ΄1). Πριν από τις πολεμικές στρατιές, στρατεύονται οι αμαρτωλές επιθυμίες. Η επιθυμία της φιλαρχίας, της εξουσίας, της εκδίκησης, της ηδονής, του ακόρεστου πλούτου, προκαλούν τις φιλονικίες και προετοιμάζουν τις πολεμικές συγκρούσεις. Όλα αυτά βρίσκουν την απάντησή τους στην αγάπη που έφερε ο Χριστός στη γη μας.
Αυτή η τοποθέτηση, που είναι και η τοποθέτηση της Αγίας Γραφής, μας δίνει τις νέες διαστάσεις της ειρήνης. Πρόκειται για την ειρήνη που μεταφράζεται σε αρμονικές σχέσεις με τον εαυτό μας, με τους γύρω μας, με το Θεό. Είναι η ειρήνη που βασιλεύει στις καρδιές των αγίων, όλων εκείνων που αναγεννήθηκαν από τη χάρη του Θεού και εμπνέονται από τους Μακαρισμούς. Για έμβλημά του έχουν το «Μακάριοι οι ειρηνοποιοί, γιατί αυτοί θα κληθούν υιοί του Θεού» (Ματθ. ε΄9). Όσοι θα ήθελαν ειλικρινά να αγωνισθούν για την ειρήνη, στην Επί του Όρους Ομιλία θα έπρεπε να μαθητεύσουν. Οι Μακαρισμοί θα έπρεπε να γίνουν ο καταστατικός τους χάρτης. Πώς θα αγωνισθεί κανείς για την ειρήνη, αν δεν είναι ο ίδιος ειρηνικός, τακτοποιημένος με τον εαυτό του, με τους άλλους, με το Θεό; Δεν προσφέρει κανείς κάτι που ο ίδιος δεν έχει. Διαφορετικά δεν είναι ειρηνοποιός. Είναι ειρηνοκάπηλος. Ειρηνοποιός είναι αυτός που δίνει την ειρήνη στον άλλο· και δε θα δώσει κανείς στον άλλο, αυτό που ο ίδιος δεν έχει» (Γρηγόριος Νύσσης).
Έτσι είναι. Δεν μπορεί να είναι κανείς ειρηνοποιός, αν η ζωή του δεν είναι καθαρή, τα κίνητρά του αγνά, μακριά από σκοπιμότητες. Του «μακάριοι οι ειρηνοποιοί» ο Κύριος προέταξε το «μακάριοι οι καθαροί τη καρδία» (Ματθ. ε΄ 8). Και οι δυο Μακαρισμοί βρίσκονται σε στενή σχέση. Την ίδια σύνδεση κάνει και ο απόστολος Παύλος: «Να επιδιώκετε την ειρήνη με όλους και τον αγιασμό» (Εβρ. ιβ΄14). Η ειρήνη, δηλαδή, δεν επιδιώκεται χωριστά από τη γενικότερη αρετή. Συμπορεύεται με τον αγιασμό, την αγιότητα, την καθαρότητα και αγνότητα της καρδιάς. Τότε η ειρήνη είναι διαρκής και, μετά πάντων». Ακόμη και «μ’ αυτούς που μισούσαν την ειρήνη ήμουν ειρηνικός» (Ψαλμος 119, 7), έλεγε ο άνθρωπος του Θεού, ο θεόπνευστος Ψαλμωδός.
Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει και η συνέπεια του μακαρισμού των ειρηνοποιών. Αυτοί «θα κληθούν υιοί του Θεού». Θα αναγνωρισθούν από το Θεό ως αληθινά παιδιά Του. Αφού σκοπό τους είχαν να ενώσουν τα διιστάμενα μέλη της οικογένειάς Του. Θα είναι πραγματικά παιδιά του Θεού, εφόσον μιμούνται το αιώνιο πρότυπό τους, που είναι ο «Άρχων της ειρήνης».
